Mac OS X’le tanıştığım günden beri sinir olduğum ve kimsenin çözümünü bilemediği bir sorunum var. Aslında bu sorun, Amerikalı olmayan herkesin sorunu. Bu sorun yüzünden ne Python’la ne de Ruby’le bile işlem yapmakta sıkıntı oluyor.

Bu sorunu ilk kez Quicklook’la tanışınca yaşamıştım. Çok sevdiğim bir özelliktir quicklook. Dosyayı açmadan içine bakmak. Bir tür hızlı önizleme. UTF-8 olarak kaydedilmiş text dosyalarına quicklook’la bakmak istediğimde Türkçe harflerin bozuk olduğunu görmüştüm.

Başladım aramaya google’da… Sonra gördümki bu sorun sırf Türkçe için geçerli değil. Fince, Almanca, Norveç dili vs, İngilizce olmayan yani ASCII’nin dışında kalan her dilde bu sorun varmış.

Çeşitli çözümlemeleri var. Örneğin her oluşturduğunuz text dosyası için elle, manuel olarak bom yani byte order mark eklemek. Bu delilik. Hele hele Mac OS’un pek çok harika özelliğini düşünürsek bu kabus gibi bir şey!

FriendFeed’den takip ettiğim developer Deniz Bluesign Edincik, ilgili bir FriendFeed yorumunda:

eğer içine 0x08000100:0x08000100 yazarsanız quicklook’da türkçe sorununu çözersiniz.

demişti. $HOME folder’ınızda bulunan .CFUserTextEncodingdosyasını Terminal’den görebilirsiniz:

cd $HOME
ls -al

# ya da
ls -al .CFUserTextEncoding

Evet, söylediği de doğruydu. Denedim, çalışmıştı. Fakat daha sonra garip problemler çıkmaya başladı sistemde. DVD-ROM çalışmamaya başladı, Safari ara ara sapıtmaya başladı vs… Geriye dönüp düşündüğümde; en son yaptığım şey neydi? dediğimde bu CFUserTextEncoding olayını hatırladım ve tekrar eski/orijinal değeri olan 0:0’a geri döndüm ve herşey düzeldi.

Araştırdım günlerce. Meğerse bu CFUserTextEncoding çok ciddi anlamda sistemin core elementlerindenmiş. XXX:XXX şeklinde verilen iki parametre şu anlama geliyormuş;

İlk değer kullanıcının tercih ettiği encoding, ikinci değer de default encoding. Aslında 0x08000100:0 da yazsak; yani ilki Türkçe (kullanıcı tercihi), ikinci 0 (default) olarak da çalışan bir durum var ortada.

Bu bakımdan her iki değeri de 0x08000100:0x08000100 yapınca sistemdeki diğer uygulamalar hatta donanıma kadar giden bir zincir içinde sorunlar çıkabiliyormuş. Akıllara durgunluk verecek bir durum. Bu olaylar Windows’da bile olmuyor…

Her ne kadar da System Preferences’dan Language listesinde Türkçe olsa da, Finder türkçe file/folder adlarını doğru sort etse de Terminal/Shell’deki sorunlar hiç bitmiyor.

Aynı sorunu iDisk’te yaşadım. iPhone için Apple iDisk uygulaması çıkarttığında hemen bu durumu kontrol ettim. Aynen Mac OS’da olduğu gibi iDisk’te de Türkçe karakterler bozuk çıktı. Bu olay beni gerçekten çok sinir etti. Koskoca Apple daha doğru dürüst UTF-8desteğini veremiyor.

İşin komiği, ücretsiz servis veren Dropbox’da (iPhone/iPad app) böyle bir sıkıntı yok! Aslanlar gibi Türkçe / UTF-8 dosyaları görebiliyorsunuz. Yani yıllık $100’a yakın para ödediğim servis daha doğru dürüst UTF-8 text dosyasını dahi gösteremezken ücretsiz servis/uygulama sorunsuz çalışıyor…

Üşenmedim, bu durumları Apple’ın ilgili sitesine bug-report yaptım. 18 Aralık 2009’dan beri (2 yıl neredeyse) bu ticket açık halen… Muhtemelen Apple, kendi halinde bir Türk yazılımcısının hata raporunu; Türkçe sort vs gibi sorununu kaale almadı? sallamadı…

Şoklar devam etti. Snow Leopard çıktı. Sorun aynen devam ediyor. Hatta daha acı şeyler oldu. OS ile birlikte gelen unix tool’larının hiç birinde Türkçe karakter kullanılamıyor!

Örneğin sistemle gelen Python… Python’un interaktif shell’i var. Açtım ve ilk olarak ğ harfine bastım. Tabiik basmadı. Daha sonra nano text editor’ü açtım aynen… Türke yazamıyorsunuz.

python.org’dan Mac OS için hazırlanmış installation paketini indirip kurdum, Python’un versiyonunu yükseltmek için. Baktım aynı sorun onda da var ???????? Yani Ubuntu’da Gentoo’da ya da Debian’da olmayan her türlü sorun bunda…

Demekki sorun ne python’da ne de nano’da… Çünkü sistemin (unix) kalbi sayılabilecek kütüphanelerden biri olan readline apple tarafından derlenirken UTF-8 desteği atlanmış… Yazdığım önceki python derleme yazılarımda bundan bahsetmiştim.

Zaten kendi kendine derlemek ve macports’a homebrew’a yöneliş hep bu eksiklikler yüzünden oldu.

Neyse, sözü uzatmadan, 2 hafta önce OS X Lion (10.7)’i ofisteki test makinesine kurdum ve ilk yaptığım iş nano’yu açıp ğ yazmak oldu ve gözlerim yaşardı! Evet bu kez nix tool’ları için readline doğru derlenmişti. Hemen python’u denedim. O da sorunsuz çalıştı ama yine 2009’da submit ettiğim sort işini yapamama, shell locale sorunu aynen olduğu gibi duruyordu.

Pek çok şey denedim, Shell’den LOCALE, LC_ALL set edilemiyor. Edilmiş gibi görünüyor ama çalışmıyor. Bu locale olayları yüzünden sisteme eklediğim fontlarla bile sorunlar yaşadım. (Başka bir blog post olur bundan!)

Quicklook’a gelince, takip ettiğim bir blog’da konu hakkında güzel yorumlar ve çözümler yazılmış. Arkadaşların çoğu İskandinav ülkelerinde yaşadıkları için onların da bizim gibi kendi dillerinde karakter sorunları var. Oradaki arkadaşlardan biri demişki:

Quicklook, text dosyasını preview edeceği zaman gidip TextEdit’i kullanıyor. Bu bakımdan eğer TextEdit’in default dosya açma özelliği UTF-8 değilse Quicklook’da sorun oluyor.

Denedim, hakikatten arkadaş haklıymış.

Quicklook için text dosyalarını TextMate ile preview yaptırabiliyorsunuz hatta bunun için TextMate’in süper bir Quicklook Plug’ini bile var. Tek dezavantajı arka planda TextMate’in hep açık olması gerekiyor aksi taktirde space’e basında text dosyası üzerinde, ekrana hiç bir şey çıkmıyor…

Bu yazıdaki amacım Apple’ı kötülemek değil. Ben büyük bir Apple / Mac OS sever olarak, diğer Unix/Linux türevlerinde yıllar yıllar önce çözülmüş sorunları neden 2011 yılında dahi Mac’de yaşıyorum? Bu konular o kadar basit konularki. Beni nasıl mı etkiliyor?

Yazılım geliştiricisi olarak, python’la ya da ruby’le ya da 2007’den beri kullanmadığım php ile bir proje yaparken, saydığım dillerin hiç birinde array/list/tuple/hash vs sort özelliğini kullanamayacağım. Elimde 10 kişinin adı soyadı olacak bir listede (ya da array’de) ve ben bunları tek bir hareketle sort edemeyeceğim.

Bu en basit örnek. Olay sırf sort değil. Upper/Lower case için özel yöntemler icat etmem gerekecek vs… Bir dünya dert.

Tek avunduğum nokta production server’larımız ya gentoo ya da ubuntu. Yani kaya gibi Linux… Bu bakımdan local’de buglı çalışan sort işleminin en azından remote’da sorunsuz olacağını biliyorum.

Sonuç;

1. .CFUserTextEncoding ile oynamamak lazım
2. Quicklook’da Türkçe text için TextEdit’e ayar yapmak lazım
3. Dua edelim Apple sesimizi duysun ve unix tarafında gerekli ayarlamaları yapsın!